TARIMDA ÜRETİM DÜŞÜYOR
CHP MİLLETVEKİLİ GÜNDEME GETİRDİ
CHP İzmir Milletvekili Kamil Okyay Sındır komisyondaki konuşmasında Türkiye’deki ekonomik süreci değerlendirdi. ‘Artık çiftçi acaba üretim yapmasam mı diyor’ Girdi fiyatlarının çok yüksek olmasının tarım ürünlerinde en büyük sorun olduğunu ifade eden Sındır, üreticinin, girdi fiyatlarının yüksek olmasının yarattığı baskı ile ürününü hasat edip etmemeyi düşündüğünü, hasat ettiğinde aracı kartellerinin baskısı altında ürününü ederi fiyatından satamadığını, bunun üretimden kopmaya neden olan bir sürece evrildiğini belirtti. Sındır, “Artık çiftçi, üretim yapmamanın maliyetini hesaplıyor acaba üretim yapmasam mı diyor ve her geçen gün üretici, üretimden yavaş yavaş kopuyor.” dedi. Sındır, enflasyonla topyekün mücadelenin mutfaklara uğramadığını savunarak, gıda fiyatlarında yaşanan artışın doğrudan vatandaşın mutfağını, cebini ve huzurunu etkilediğini dile getirdi.
AYRINTILAR,
Dr.NECDET ORAL
Son 15 yıldır birçok tarım ürününde üretim ya düştü ya da kendini tekrarladı. Yoksullaşan çiftçiler tarımdan koptu, tarlalar boş kaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2018 yılına ilişkin ‘Bitkisel Üretim 2. Tahmini’ni açıkladı. Üretim 2017 yılına göre hububat ve diğer bitkisel ürünlerde yüzde 4,2, sebzelerde yüzde 3, meyvelerde yüzde 1,7 oranında azalacak. 2018 yılında üretim, tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde 65,5 milyon ton, sebzelerde 29,9 milyon ton ve meyvelerde 20,5 milyon ton olarak gerçekleşecek.
TÜİK’e göre, 2017 yılında 36 milyon yon olan hububat üretimi bu yıl yüzde 4,8 oranında azalarak yaklaşık 34,4 milyon tona düşecek. Buğday üretimi bir önceki yıla göre yüzde 7 oranında azalarak 20 milyon ton, mısır üretimi ise yüzde 3,4 oranında azalarak 5,7 milyon ton olacak.
Türkiye’de buğday üretimi 30 yıldır yerinde sayıyor, üretim nüfusla aynı oranda artmadığı için dışa bağımlılık daha da derinleşiyor. 1988 yılında 20,5 milyon ton olan buğday üretimi yüzde 2,5’luk bir düşüşle 2018 yılında 20 milyon tona geriledi. Buna karşılık 1988 yılında 53 milyon olan nüfus yüzde 53 oranında artarak 2018 yılında 81 milyona yükseldi. Bu süreçte kişi başına buğday üretimi de 380 kilodan 250 kiloya düştü.
Mısırda 2015 yılında ton başına 40 lira olan prim desteği 2016 yılında yarı yarıya (20 liraya) düşürüldü. Üstelik TMO ton başına alım fiyatını sadece yüzde 2 oranında artırdı. 2017 yılında prim desteği 30 liraya yükseltildi; ancak alım fiyatındaki artış yüzde 2,7’de kaldı. Bu yıl ise alım fiyatı enflasyon oranında artırıldı.
TÜİK’in açıklamasında 2018 yılında baklagillerin önemli ürünlerinden kırmızı mercimek ve kuru fasulye üretiminin azalacağı, buna karşılık yeşil mercimek ve nohut üretiminin artacağı belirtiliyor.
Son 15 yılda bakliyat ekim alanları 1,4 milyon hektardan 790 bin hektara düştü, yani yüzde 42 oranında daraldı. Buna karşılık 1,5 milyon ton olan bakliyat üretimi de 1,5 milyon tondan 1,2 milyon tona düşerek yüzde 23 oranında azaldı. Bu dönemde toplam 4,4 milyon ton bakliyat ithal edilerek 3,6 milyar dolar ödendi.
Destekleme alımlarının kaldırılarak sözleşmeli usule geçilmesi, TEKEL’in özelleştirilmesi, girdi fiyatlarındaki yükselişler ve ithal tütün kullanımındaki artış, tütün üreticisinin gelirlerini düşürmüş, sonuçta tütün ekimi ve istihdamında çok çarpıcı bir daralma yaşanmıştı. TÜİK’e göre 20 yıl önce üretimi 250 bin tonu aşan tütün üretimi, 2018 yılında 80 bin tonda kalacak. Bu, tütünde dışa bağımlılığın daha da artacağı anlamına geliyor.
Bir başka özelleştirme mağduru şeker pancarı üretiminde de yüzde 5,4’lük bir daralma yaşanacak. 2017 yılında 21 milyonu aşan üretim bu yıl 20 milyon ton olarak gerçekleşecek.
TÜİK’in tahminine göre, turunçgillerden portakal üretimi yüzde 7, greyfurt ise yüzde 10 oranında azalırken; mandalina yüzde 5, limon yüzde 10 oranında artacak.
Öte yandan elma üretiminde yüzde 17, muz üretiminde ise yüzde 35 gibi önemli sayılabilecek bir artış beklenirken; kayısı üretiminde dramatik bir düşüş (yüzde 25) yaşanacak.
TÜİK’in açıklamasında, 2017 yılında 2,1 milyon ton olan zeytin üretiminin bu yıl iklim değişikliğinin etkisiyle 1,5 milyon tona gerileyeceği belirtildi. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi 26 Eylül’de yaptığı açıklamada, geçen sezon 287 bin ton olan zeytinyağı rekoltesini bu sezon 194 bin ton olarak tahmin etmişti.
TÜİK, pamuk üretiminde yüzde 6 oranında artış beklendiğini açıkladı. Ancak bu yılki üretim 2002 yılı üretiminin 50 bin ton gerisinde kaldı. 2017 yılında 914 bin ton olan pamuk ithalatı, bu yılın ocak-ağustos döneminde 620 bin tona ulaştı. 2003-2018 yılları arasındaki 16 yıllık dönemde ise yaklaşık 12 milyon ton lif pamuk ithal edildi, karşılığında 20 milyar dolar ödendi.
Uluslararası Sert Kabuklu ve Kuru Meyveler Konseyi, mayıs ayında Türkiye’nin fındık rekoltesinin 640 bin ton olarak gerçekleşeceğini açıkladı. Ayrıca 170 bin ton stok olduğu belirtilerek arzın yüksekliğine dikkat çekti. Bu açıklama, fiyatı düşük tutmayı amaçlayan bir manipülasyondan ibaretti. Ancak TÜİK’in 580 bin tonluk üretim tahmini dışında Tarım ve Orman Bakanlığı suskunluğunu sürdürdü ve rekolte açıklamadı.
Toprak Mahsulleri Ofisi de fiyat açıklamadı ve piyasaya girmedi. Nutella’nın üreticisi olan İtalyan Ferrero üreticilerle doğrudan iletişime geçerek 2018 ürünü kabuklu fındığın kilosunu kalitesine göre 11,25-11,5 liradan alacağını bildirdi.
Bu yıl iklim koşullarından dolayı fındık hasadı erken başladı. Bu nedenle üretici, fındığını ağustos ortasından itibaren pazara indirmeye başladı ve ekim ayı ortasına kadar fındık Giresun’da 13-14 lira, Ordu’da 11-12 lira, Batı Karadeniz’de ise 10-11 lira bandında alıcı buldu. Bu tarihten sonra fiyatlar bir miktar gerileyerek Giresun fındığı 12-13 TL/kg, levant kalite fındık 10-11 TL/kg bandında seyretti.
Nihayet 26 Ekim’de “TMO’nun 1 Kasım’dan itibaren fındık alımına başlayacağı, Giresun kalite fındığın kilosunun 14,5 liradan, levant kalite fındığın ise 14 liradan alınacağı” duyuruldu. Ancak bu süreçte küçük ve orta ölçekli çiftçilerin büyük bir bölümü fındığını zaten satmıştı.
Küçük üreticiler, gübredeki yüzde 100, diğer girdilerdeki (mazot, zirai ilaç, besi ve süt yemi) yüzde 35-60 seviyesindeki artışlar ve son zamlarla yaşanan hayat pahalılığı nedeniyle üretim sürecini terk etme noktasına geldiler. Bu nedenle açıklanan 14- 14,5 liralık fındık fiyatının küçük üreticilere bir faydası olmayacak. Bu fiyattan ancak fındığı stoklarında bekleten büyük çiftçiler ve aracılar yararlanacaklar.
Çözüm, Fiskobirlik’in üretimden pazarlamaya kadar zincirin her halkasına hâkim olacağı ve yönetim organlarını üreticilerin belirleyeceği şekilde yeniden yapılandırılması ve üreticilerin bağımsız olarak sendikal örgütlenmelerini sağlayacakları düzenlemelerin hayata geçirilmesidir.
